गजाला सय्यद
सध्या राज्याच्या राजकारणात शिवसेनेच्या दसरा मेळाव्यावरुन सत्ताधारी आणि विरोधी एकमेकांवर टीकास्त्र सोडत आहे. यावर्षी शिवतीर्थावर दसरा मेळावा कोण साजरा करणार व खरी शिवसेना कोणाची? या वादातून सत्ताधाऱ्यांनी आणि विरोधकांनी एकमेकांना धारेवर धरलं आहे. यातच आज शिंदे गटाचे नेते व मंत्री गुलाबराव पाटील यांनी मंत्री पदाचा पदभार स्वीकारला. यानंतर मंत्री पाटील यांनी माजी मंत्री आदित्य ठाकरे यांच्यावर टीका केली. ‘आदित्य यांनी टीका करताना आमच्या वयाचा विचार करावा, नाहीतर आम्ही बोलण्यामध्ये एवढे कठीण आहोत की तुम्हाला आवरणार नाही’ असा इशारा मंत्री पाटील यांनी आदित्य यांना दिला. तसेच बाळासाहेबांच्या विचारांचे वारसदार आम्हीच आहोत, आदित्य ठाकरे हे त्यांच्या प्रॉपर्टीचे वारसदार होऊ शकतात, पण विचारांचे नाहीत. आदित्य यांना एकट्याला आमदार होण्यासाठी दोन विधानपरिषद द्यावा लागल्या आहेत. जर तुम्हीच खरे वारसदार होता तर मग दोन ‘एमएलसी’ का दिल्या? असा सवाल गुलाबराव पाटील यांनी विचारला. मंत्री पाटील यांनी आदित्य ठाकरेंना ‘एमएलसी’ चा टोमणा दिला. पण नक्की एमएलसी याचा नेमका अर्थ आहे तरी काय? ते आज आपण जाणून घेऊयात.
एमएलसी म्हणजे काय? –
एमएलसी चे पूर्ण रूप “मेंबर ऑफ लेजिसलेटिव कौन्सिल” (Member of Legislative Council ) असे आहे. एमएलसी हे विधान परिषदेचे सदस्य आहेत, राज्याच्या द्विसदनीय विधानमंडळाचे वरचे सभागृह. त्याला विधानसभेचे सदस्य असेही म्हणतात. एमएलसी जनतेद्वारे थेट निवडले जात नाहीत. एमएलसी चा कार्यकाळ ६ वर्षांचा असतो. परंतु एक तृतीयांश सदस्य दर २ वर्षांनी निवृत्त होतात. विधानपरिषदेच्या सदस्यांना म्हणजे एमएलसी यांनाही विधानसभेचे अधिकार प्राप्त होतात.
एमएलसीची पात्रता –
- विधानसभेचे सदस्य होण्यासाठी म्हणजे एमएलसी, त्या राज्याचे कायमचे रहिवासी असणे अनिवार्य आहे.
- विधान परिषदेचे सदस्य होण्यासाठी उमेदवाराचे वय ३० वर्षे किंवा त्याहून अधिक असणे बंधनकारक आहे.
- एमएलसी उमेदवाराचे त्याच्या क्षेत्राच्या मतदार यादीत नाव असणे आवश्यक आहे.
- एमएलसी उमेदवार हा सरकारी कर्मचारी नसावा. एमएलसी झाल्यावर, एखाद्याला सरकारी पद किंवा एमएलसी पदाचा राजीनामा द्यावा लागेल.
एमएलसी कसे निवडले जाते? –
एमएलसी म्हणजेच विधान परिषद सदस्य अप्रत्यक्षपणे निवडले जातात, म्हणून जनता एमएलसीच्या निवडणुकीत मतदान करत नाही, परंतु काही एमएलसी सदस्य लोकप्रतिनिधींच्या मतदानाद्वारे निवडले जातात. विधानपरिषदेच्या सदस्यांपैकी एक तृतीयांश सदस्य विधानसभेच्या सदस्यांद्वारे निवडले जातात म्हणजे आमदार, तर एक तृतीयांश सदस्य लोकप्रतिनिधींद्वारे निवडले जातात जसे की महानगरपालिकेचे सदस्य आणि नगरपालिकेचे प्रतिनिधी आणि पंचायत.
याशिवाय १ /२२ सदस्य पदवीधर निवडतात आणि १/१२ सदस्य राज्यातील शिक्षक निवडतात, उर्वरित सदस्य राज्यपाल निवडतात.
एमएलसीची निवडणूक पक्षाच्या चिन्हावर होत नाही आणि निवडणूक चिन्हे नसतात, परंतु निवडणुकीत प्रथम प्राधान्य एमएलसी उमेदवारासमोर लिहावे लागते, ज्याला सर्वाधिक प्राधान्य मिळते तो एमएलसी उमेदवार निवडणुकीत विजयी होतो.
एमएलसीचे वेतन –
एमएलसीचे वेतन दरमहा ४०,००० रुपये आहे, याशिवाय त्यांना अनेक भत्ते आणि सुविधा दिल्या जातात जे पगारापेक्षा कितीतरी पटीने जास्त आहेत. ज्यामध्ये प्रवास भत्ता रु.२० प्रति किलोमीटर दराने, राज्यामध्ये रु. २००० प्रतिदिन, राज्याबाहेर रु.२५०० प्रतिदिन, दिवस भत्ता म्हणजेच ६० हजार प्रति महिना या दराने उपलब्ध आहे.
याशिवाय राज्याच्या राजधानीत मोफत निवासाची सोय २०० युनिटपर्यंत वीज, विमान किंवा रेल्वे प्रवासासाठी प्रतिवर्षी ३ लाख रुपये मोफत दिली जाते.
मोबाइल आणि इंटरनेटसाठी प्रति वर्ष १.५ लाख रुपये, मोबाइल आणि संगणक खरेदीसाठी १ लाख रुपये, निवासस्थान बदलल्यावर फर्निचरसाठी १ लाख रुपये आणि पती-पत्नी, आश्रित मुलगा, मुलगी आणि पालक यांच्या वैद्यकीय उपचारांसाठी प्रतिपूर्ती. तर एकदा एमएलसी झाल्यावर आयुष्यभर पेन्शन दिली जाते.
एमएलए आणि एमएलसी मध्ये काय फरक आहे? –
विधानसभा सदस्य आणि एमएलसी यांच्यातील फरक असा कि, आमदार विधीमंडळात, विधानसभेच्या कनिष्ठ सभागृहाचे सदस्य असतात. तर एमएलसी हे विधीमंडळाच्या वरच्या सभागृहाचे सदस्य आहेत जे विसर्जित केले जाऊ शकत नाहीत. MLA आमदाराचा कार्यकाळ ५ वर्षांचा असतो तर MLC आमदाराचा कार्यकाळ ६ वर्षांचा असतो. MLC होण्यासाठी किमान वय ३० वर्षे आहे तर आमदार २५ वर्षे वयापासून बनू शकतात.
